تحلیل کوهورت (Cohort Analysis) در صنعت بانکداری با رویکرد تحلیل رفتار مشتری

تحلیل کوهورت چیست؟

تحلیل کوهورت که تحلیل نرخ حفظ مشتری هم نامیده می‌شود، نوعی تحلیل رفتاری است که در آن کاربران یا مشتریان را می‌توان بر اساس ویژگی‌های مشترک در طول زمان مشخصی گروه‌بندی کرد تا بهتر بتوان عملکردهای آن‌ها را تحلیل و درک کرد. به هر دسته از کاربرانی که در بازه زمانی خاص یک رفتار مشابه را انجام می‌دهند، کوهورت می‌گوییم.

اهمیت تحلیل کوهورت

  • شناخت دقیق وهدفمند از رفتار مشتری
  • ردیابی و درک الگوهای رفتاری مشتری
  • شناسایی، کسب و حفظ مشتریان ارزشمند
  • کمک به اخذ تصمیمات آگاهانه‌تر

گامهای تحلیل کوهورت

به طور کلی تحلیل کوهورت از سه گام تشکیل شده است که تحت عنوان لنگرگاهای برای این تحلیل نام برده شده است : لنگرگاه تعریف کوهورت، لنگرگاه زمان تاخیر و لنگرگاه زمان تحویل یا زمان پایان.

لنگرگاه تعریف کوهورت: لحظه‌ای است که رقابت شروع  شده و قرار است رفتار هر یک از کاربران یا مشتریان بالقوه رصد و ارزیابی شود.

لنگرگاه زمان تاخیر: در این لنگرگاه تصمیم بر این است که برای چه مدت زمانی تحلیل کوهورت اجرا شود. این عدد عمدتا بر اساس اولویت‌ها و نیازمندی‌های کسب‌ وکار انتخاب می‌شود.

در نهایت با تعریف کوهورت و دوره تاخیر، می‌توان لنگرگاه نهایی که زمان پایان تحلیل است را تعیین کرد.

در ادامه قرار است به شرح نمونه‌ای از تحلیل کوهورت در صنعت بانکداری پرداخته شود.

پیاده سازی تحلیل کوهورت در صنعت بانکداری:

فرض کنید بانکی برای مدت یکسال، هر ماه یک کمپین بازاریابی برای قرعه‌کشی حسابهای قرض‌الحسنه راه‌اندازی می‌کند و مهلت تاریخ افتتاح حساب برای مشتریانی که در این قرعه‌کشی شرکت داده می‌شوند، یک ماه می‌باشد.

حال فرض کنید یک مشتری در واکنش به این کمپین، در تاریخ مشخصی اقدام به افتتاح حساب و واریز مبلغ مشخصی در حساب خود کرده باشد.

به عنوان صاحب کسب و کار احتمالا مهم باشد که از خود سوال کنیم آیا این مشتری دوباره به بانک ما رجوع خواهد کرد یا به عبارت دیگر تراکنشی در این بانک خواهد داشت یا خیر و اگر بر می‌گردد با چه سرعتی و در چه فاصله‌های زمانی برگشته و چه ارزشی به سازمان ما ارائه خواهد داد.

به این طریق می‌توان مشتریانی که الگوی رفتاری مشابهی را در مقطع زمانی مشابه دارند، شناسایی، تحلیل و رصد کرده و در نتیجه به بینش‌هایی از سازمان که از طریق تحلیل‌های ساده امکان دسترسی به آنها وجود ندارد را کشف و نمایان کرد.

بنابراین از کاربر سیستم یا از کارشناس مربوطه بانک خواسته می‌شود که رفتار افرادی مانند این مشتری را ردیابی کرده و ببیند که آیا آنها در ماه‌های بعدی نیز به بانک رجوع کرده و تراکنشی را انجام خواهند داد یا خیر و این بازگشت‌ها چقدر طول می‌کشد. به عبارت دیگر چه تعداد از این کاربران، کاربران گذری و موقت بوده و چه تعداد از آنها با انجام تراکنش‌های متعدد به مشتریان بانک تبدیل می‌شوند.

گام اول

تعریف کوهورت لحظه‌ای است که رقابت برای شرکت در قرعه‌کشی بانک از طریق افتتاح حساب از طرف کاربران شروع شده و قرار است رفتار هر یک از کاربران که ممکن است به مشتری بانک تبدیل شوند را رصد کنیم.

گام دوم

در این گام دوره تاخیر را تعیین می نماییم. اگر بخواهیم رفتار مشتریان را یک ماه بعد از اولین تراکنش خود بررسی کنیم، دوره تأخیر یک ماهه خواهد بود.

گام سوم

در گام سوم پایان بازه تحلیل مشخص و بر مبنای این پایان بازه تحلیل کوهورت را محاسبه می نماییم. در این مثال زمان پایان بازه تحلیل، دوازده ماه بعد از اولین ماه شروع کمپین می‌باشد.

پس از اجرای پیاده‌سازی تحلیل کوهورت با استفاده از زبان برنامه‌نویسی پایتون، نتایج تحلیل کوهورت (نرخ حفظ مشتریان) با استفاده از نمودار heatmap بصری‌سازی و بصورت زیر به نمایش درآمده است.

Cohort tactical Graph

تفسیر نمودار کوهورت:

اعداد نمایش داده شده در هر کادر از نمودار heatmap نمایانگر درصد تعداد مشتریانی است که از کوهورت قبلی به کوهورت جاری انتقال داده شده‌اند.

به عبارت دیگر، تفسیر نقاطی که در شکل بالا با کادر قرمز رنگ مشخص شده است، این است که برای مشتریانی که در ماه دوم افتتاح حساب کرده و تراکنش واریزی انجام داده‌اند، جمع تعداد تراکنش واریزی آنها در کوهورت یازدهم نسبت به کوهورت دهم ۱/۱۳۵درصد افزایش داشته است. شبیه این تفسیر را می‌توان برای کوهورت دوازدهم در ماه اول نیز به کار برد و ادعا کرد که مجموع تعداد تراکنش واریزی مشتریان در این کوهورت نسبت به کوهورت قبل ۱۶۶درصد افزایش یافته است.

به طور کلی آنچه از نمودار و مقادیر آن استنباط می‌شود این است که مشتریانی که در ماه‌های ابتدایی کمپین ثبت نام کرده‌اند، وفادارتر از مشتریانی هستند که در ماه‌های انتهایی کمپین ثبت‌نام کرده‌اند. به بیان دیگر مشتریان ماه‌های اول کمپین نسبت به انجام تراکنش در ماه‌های بعدی تا انتهای کمپین علاقه‌مند بوده اند. این در حالی است که مشتریانی که در ماه‌های آخر کمپین ثبت‌نام کرده‌اند، علاقه‌ای به ادامه تراکنش در ماه‌های بعد نشان نداده‌ و درصد تراکنش این مشتریان در ماه‌های بعد سیر نزولی داشته است. 

اگر اطلاعات بیشتری نیاز دارید می توانید این مقاله مرجع به زبان انگلیسی را مطالعه کنید.